Dan raapt ze zichzelf bij elkaar.  „Mama moet ook logeren”, zegt ze tegen haar kinderen, die door jeugdbeschermers een klaarstaande auto in gedirigeerd worden.  Het is 27 januari 2015.  Ze zwaait, weet een glimlach op haar gezicht te krijgen.  „Ik zie jullie morgen weer”, zegt ze.  Maar Nataly gaat de gevangenis in.

Efe had twee gebroken ribben, een gebroken elleboogpijp, „zeer veel” bloeduitstortingen en hersentrauma dat door geweld 'veroorzaakt moest zijn', zegt een arts tijdens de rechtszaak tegen Nataly en haar vriend Mounir.  Hij krijgt zes jaar cel voor doodslag.  Nataly krijgt anderhalf jaar voor mishandeling en het in hulpeloze toestand brengen van haar kinderen.  „Alles wat ik mezelf verwijt, staat in dat vonnis”, zegt ze.  {De voorlichting en directe hulp of begeleiding, ter lering aan ouders met vermoede problemen, faalt in het lage sociaal domein schromelijk! -- TjS}.

In Rotterdam veroorzaakt de dood van Efe een schokgolf. Hij sterft twintig dagen nadat de gemeente verantwoordelijk is geworden voor jeugdzorg.  Zijn dood is ground zero:  dit nooit meer.  Wethouder Hugo de Jonge dringt aan op grondig onderzoek {maar is dat een open diagnòstisch onderzoek?} .  Het inspectierapport, dat een jaar later verschijnt, leest als één lange aanklacht tegen de manier waarop hulpverleners zich met dit gezin hadden bemoeid. De twaalf betrokken instanties werkten elkaar onbedoeld tegen, deelden geen informatie over huiselijk geweld of stopgezette uitkeringen en reageerden niet op signalen dat de situatie verslechterde.

De nieuwe Jeugdwet was bedoeld om gezinnen als die van Nataly eerder te ontdekken, sneller te benaderen en beter te helpen.  Vier jaar later heeft de aardverschuiving in de jeugdzorg veel veranderd.  Maar beter werd het meestal niet.

Dat is het beeld dat oprijst uit een gezamenlijk onderzoek van de Rotterdamse website Vers Beton en NRC naar de jeugdzorg in Rotterdam-Rijnmond, de grootste jeugdzorgregio van Nederland. In deze regio kreeg meer dan 8 procent van de kinderen – zo’n 28.000 – in de eerste helft van 2018 jeugdzorg.  Bij de helft gaat het om 'specialistische' zorg bij jeugdinstellingen.  Die varieert van lichte opvoedhulp tot dagbehandeling van gedragsproblemen en psychische stoornissen, en uithuisplaatsing.

Dit verhaal is gebaseerd op interne documenten van hulpinstanties, correspondentie tussen deze instanties en hun cliënten, dossiers van jeugdzorgzaken, rechtbankstukken en gesprekken met bijna veertig bestuurders, ouders en hulpverleners in de sector. Hulpverleners, zo blijkt, voelen zich vaak onbegrepen en onmachtig: uitgescholden door ouders, opgejaagd door de afgenomen tolerantie voor fouten, overwerkt en ingesnoerd in een strak bureaucratisch korset. Ouders voelen zich gevangen en tot vijand bestempeld in een wereld die niet luistert en eigen fouten niet corrigeert, maar afwentelt op gezinnen.

En de kinderen? Voor hen komt de hulp soms te vroeg, vaak te laat, een enkele keer helemaal niet.  Soms is een slechte uitkomst misschien onvermijdelijk: kinderen die bij jeugdzorg terecht komen, verdrinken vaak al  in de problemen {Dat is een dubieus axioma! Regelmatig juist nog niet! Tijdig brede voorlichting behoort - in bijv. een brochure - mogelijk te zijn, opdat ouders bewuster worden wat signalen met een kind doen, en zo een mentale keuze kunnen maken.}. Maar te vaak is het de jeugdzorg zélf, waar iedereen zegt uitsluitend te handelen ‘in het belang van het kind’, die kinderen beschadigt. Een ongemakkelijke werkelijkheid voor de duizenden mensen die dagelijks werken om juist dat te voorkomen.

1. Angst in de jeugdzorg

Jo-Ann, een tengere vrouw van 33 met Rotterdamse tongval, lang sluik haar en getatoeëerde armen, is een goede moeder die leeft voor haar kinderen. Daar zijn alle hulpverleners het over eens. Toch gaat jeugdzorg zich steeds meer met haar leven bemoeien. De reden: ze wordt regelmatig door haar ex in elkaar geslagen. En tikken krijgen waar je kinderen bij zijn is kindermishandeling. Zij {en niet de politie?} moet dat vermijden, heeft een medewerker van meldpunt Veilig Thuis haar gezegd {waardoor de afschuiftactiek duidelijk wordt!}.

Als het op 3 augustus 2018 voor de zesde keer gebeurt, krijgt ze te horen dat ze hulp móét accepteren. Ze ervaart dat als een dreigement: doe je niet wat we zeggen, dan pakken we je kinderen af.

Veilig Thuis, Jeugdbescherming, de Raad voor de Kinderbescherming, de gemeente én de kinderrechter vinden dat Jo-Ann te weinig doet om mishandeling te voorkomen.  {Deskundige alternatieven worden haar niet uitgelegd of aangeboden}.  Hulpverleners zien overal signalen dat ze contact houdt met haar ex. Zo wilde Jo-Ann een wijkagent niet binnenlaten, die daarop „het vermoeden” rapporteerde dat ze haar ex in huis verborg. Er hangen wat foto’s aan de muur van haar ex samen met haar kinderen, een dochter van zes maanden en een van twee jaar. Een ander „zorgelijk” teken is dat ze geen aangifte tegen haar ex heeft gedaan. {De politie doet aangifte willen doen vaak af met, "Dat doen we niet want het is civiel". Zo ouders ontmoedigend}. Het staat allemaal in een rapport van de Raad voor de Kinderbescherming. „Gedwongen hulpverlening is noodzakelijk om moeder in beweging te zetten.”  {Bewijs van ouders wordt al te vaak genegeerd}.

„Hier heb je ze.” Jo-Ann legt vier aangiften tegen haar ex op haar koffietafel. Over de twee foto’s van haar ex met de kinderen: „Ik hield van hem, en hij is hun vader.” En die wijkagent? Een van de vele mensen die er op uit is haar te vertellen wat ze verkeerd doet, die laat ze echt niet binnen.

Haar jeugdbeschermer – de ‘regisseur’ {gezinsvoogd}  van de zorg die ouders en kinderen verplicht via de rechter krijgen opgelegd – verwijt Jo-Ann ook dat ze hulp mijdt. {Víér aangiften wordt niet als hulpvraag gezien? Is de overheid dan zo 'dom'? Bestond die brochure als preventieve voorlichting, dan had die allang verstrekt kunnen worden, of de gemeente had hulp in uitleg kunnen geven waarop de ouder keuze kan maken}. Dat stempel "hulpmijder" wil je niet: hulpverleners zien het als teken dat er iets aan de hand is. Máár er is helemaal geen hulp áángeboden, erkent de jeugdbeschermer in hetzelfde raadsonderzoek. Voor één hulptraject was het geld op, een ander traject had een wachttijd van drie maanden. {En daarmee overtrad de overheid het kinderrecht in artikel 24 lid 1 IVRK: onbezwaarde toegang tot gezondheidszorg en daarbij passende voorlichting, die maar niet kwam door drempels van de overheid: geldbudgettering en beleidswachtlijsten}.

[Onder het wantrouwen ligt de angst. Angst om iets te missen, om ooit

een dood kind te vinden en daarvan de schuld te krijgen]

Hoewel er „geen twijfels bestaan over de opvoedvaardigheden”, besluit een kinderrechter op 27 november 2018 toch om de kinderen onder toezicht te stellen – een jeugdbeschermer krijgt 'een deel van het gezag' over de kinderen. {Dat is na  BW1:255  niet helemaal juist, maar er zijn gezag-inperkende mogelijkheden in de wet}.

Sinds die uitspraak heeft Jo-Ann de jeugdbeschermer niet meer gezien. Hulp is er ook nog steeds niet. {Op het mandaat OTS door BW1:255 dient de G.I. jeugdbescherming vóórtvarend te werken aan het oplossen van die 'bedreiging', die in die wet genoemd is, en doet zonder aan BW1:262 te doen aan inspanningsverzuim,. wat vaak dan de ouders verweten wordt bij de rechter}.  De jeugdbeschermer wil wel dat Jo-Ann verhuist. „Het is geen garantie dat ze veilig is, maar dan doen 'we' tenminste wat.”  {Maar enige hulp voor verhuizen, financieel of een toewijzing van een andere woning, blijft uit?!}.

Dat krijg je dus, zegt Jo-Anns advocaat Reinier Feiner: ze zetten deze moeder onder druk, pakken haar het gezag van haar kinderen deels af, maar hebben haar eigenlijk niks te bieden. „Ze zijn als de dood dat die man die kinderen ooit wat aandoet, en dat onderzoek dan zou uitwijzen dat ze niets hadden gedaan. Nu hebben ze een dossier opgebouwd. Maar wat de staat zou moeten doen, namelijk Jo-Ann beschermen tegen die man, dat gebeurt niet.”                                                      Valse jeugdzorgbeloften:

Elke website of folder binnen de jeugdzorg belooft het sámen met ouders en kinderen te doen. Maar in de praktijk heerst wantrouwen. „Ouders worden heel vaak gezien als dreiging die moet worden geneutraliseerd”, zegt een ervaren hulpverlener. „Maar dat zijn ze niet. Ze hebben hulp nodig, omdat zij of hun kinderen het moeilijk hebben.” Net als de meeste collega’s wil deze hulpverlener alleen anoniem praten, uit vrees voor repercussies op het werk. Hun namen zijn bij de redactie bekend.

Onder het wantrouwen van de hulpverleners ligt de angst. Angst om iets te missen, om ooit een dood kind te vinden en daarvan de schuld te krijgen. „Het hangt als een zwaard van Damocles boven de sector”, zegt een onderzoeker van de Raad voor de Kinderbescherming. Iedereen wil „zicht op de veiligheid houden”, een zin die in elk dossier terugkomt. {Daarbij is het woordje 'veiligheid' in de jeugdzorg niet gedefinieerd! Het is een mooi vaag inhoudsloos cliché, dat nimmer voldoet aan Awb3:46}.

Dat betekent: bij twijfel ingrijpen. {Maar ingrijpen in de jeugdzorg is veelal zonder de kennis die op  https://jeugdzorgwetenschap.jimdosite.com/  staat}. Het paradoxale gevolg is dat er voor schade door onnodig of onzorgvuldig ingrijpen nauwelijks aandacht is. {Toch is  de brief met wetenschappelijke citaten  de G.I.'s bekend!}.

En omdat veiligheid nooit te garanderen is, heeft de jeugdzorg iets van een fuik. Je komt er wel binnen, maar vertrekken is praktisch onmogelijk.

2. Wachten in de jeugdzorg

Achanty zit op de bank, haar pasgeboren zoontje in haar armen. Van haar twee andere kinderen, een zoon van inmiddels 7 en een dochter van 4, heeft ze thuis alleen een fotocollage.

In oktober 2015, tien maanden nadat de gemeenten verantwoordelijk zijn geworden voor jeugdzorg, gaat het bij Achanty mis. Ze heeft schulden, is dakloos en maakt ruzie met hulpverleners die zich zorgen maken over haar kinderen. Een jeugdbeschermer eist dat ze komt praten over het schenden van afspraken. {Maar ook hier faalt de voorlichting en valide uitleg, psychologisch juist gebracht}. Haar dochter en zoon, op dat moment 1 en 3,5 jaar oud, mogen daar niet bij zijn. Achanty neemt ze toch mee: „Mijn kinderen zijn mijn verantwoordelijkheid, ik wilde ze niet overlaten aan een oppas.” {De jeugdbescherming heeft speelkamers voor kinderen, dus is er nauwelijks bezwaar}.

Zodra de jeugdbeschermer Achanty en haar kinderen ziet, blaast ze de afspraak af. Achanty ontploft, bijna ontstaat een handgemeen. Op voorwaarde dat Achanty haar kinderen thuis laat, mag ze een week later op maandag terugkomen. De dag voor de afspraak brengt Achanty haar zoon en dochter naar een nicht, die toevallig ook pleegouder is.

Daar zitten ze nog steeds, op bevel van de rechter die vreesde dat de kinderen bij hun moeder niet 'veilig' waren.

Halverwege 2017 heeft Achanty haar zaken weer op orde: ze heeft een woning, een uitkering en goed contact met hulpverleners.

[Te vaak is het de jeugdzorg zèlf die kinderen beschadigt {en bedreigt}].

De rechter wil dan nog maar één vraag onderzocht zien: kan zij de opvoeding van haar kinderen weer overnemen? Tot vier keer toe weigert Jeugdbescherming Rotterdam-Rijnmond dat onderzoek uit te voeren. {De jeugdzorglobby neemt het recht en inkomstenbron in eigen hand}. Die heeft begin 2017 al besloten dat de kinderen beter af zijn in het pleeggezin. Pas in de zomer van 2018 erkent een nieuwe jeugdbeschermer, nummer zes alweer, dat het anders moet.

Maar het beloofde onderzoek komt nooit van de grond. {Het kinderrecht in artikel 24 en 25 IVRK wordt erg regelmatig door de jeugdzorglobby geschonden, ook al vragen ouders er naar!}.  Bij een eerste poging werken de pleegouders niet mee. {Pleegouders als verschuilwoord; pleegouders hebben geen gezag en dienen zich ook niet schuldig te maken aan kinderrecht en BW1:247}. Een tweede poging stuit op een wachtlijst van een half jaar.  {Dat was al veel eerder bekend, dus blijkt er niet tijdig doorverwezen te zijn door de gezinsvoogdij}. Al die jaren gaat Achanty eens in de twee weken bij haar kinderen langs, dan wandelen ze een paar uur buiten rond.

In november 2018 besluit een rechter dat mede door de „trage inzet” van jeugdbescherming zoveel tijd is verstreken, dat het „niet langer wenselijk is onderzoek naar een veilige thuisplaatsing te doen”. {De kinderrechter is  geen orthopedagoog  en gaat af op  pseudo-wetenschap van Weterings; dat strijdt enorm met  recente wetenschap!  -  Ouders hebben het recht in Rv810a specialistisch diagnostisch onderzoek te verzoeken via de kinderrechter, die ook bestuursrechtelijk dient te toetsen volgens een  precedent, LJN BD1113!}.   Volgens de rechter is het beter dat de kinderen tot hun achttiende in het pleeggezin blijven, de voortdurende onzekerheid is schadelijk voor hen.

Achanty gaat in hoger beroep, die zaak loopt nog.  Het is de laatste hoop om haar kinderen terug te krijgen. Als ze weer verliest, geeft ze het op. „Nu doe ik mijn kinderen telkens pijn. Dat moet een keer ophouden. Niemand handelt in het belang van mijn kinderen.”

Beleid ondeskundig:

Er waren redenen om de gemeenten in plaats van de provincies verantwoordelijk te maken voor de jeugdzorg. Zij zouden eerder problemen zien, sneller ingrijpen en de hulp bieden die ouders en hun kinderen écht nodig hebben, zo was de belofte van het kabinet Rutte-II.  De mammoettanker van de jeugdzorg moest 180 graden draaien: van langdurige, specialistische zorg naar preventieve, kortdurende zorg. {Maar ondanks "preventief" toch geen tijdige voorlichting met alternatieve trajecten en uitleg wat een kind dan ervaart}.

Omdat deze omslag alles goedkoper zou maken, kregen gemeenten ook nog een bezuiniging van 15 procent opgelegd. Waarschuwingen dat dit wensdenken  de hele operatie zou saboteren, werden weggewuifd.

Aan de frontlinie van dat wensdenken staan de wijkteams. Hier moeten hulpverleners op buurtniveau problemen aanpakken voor ze uit de hand lopen. Maar in 2018 weten de wijkteams in Rotterdam maar 15 procent van hun zaken zelf op te lossen. In gemeenten met wijkteams nam het aantal verwijzingen naar dure specialistische zorg zelfs met 14 procent toe, blijkt uit een   recente studie   van het Centraal Planbureau.

In een   vernietigend rapport   uit juni 2018 schrijft de Rotterdamse Rekenkamer dat het matige functioneren van wijkteams voor een groot deel is te wijten „aan een te krampachtige centrale sturing op controle en rapportages” van de gemeente. {Dit, terwijl door de drang- en dwangzorg er geen sturende invloed op 'jeugdbescherming' gegeven kan worden}.  Erger is dat Rotterdam „grotendeels ontkent dat er überhaupt een probleem is” met de wijkteams.  Een „flagrante ontkenning van de geconstateerde tekortkomingen”.  Een voorbeeld daarvan is het „verhullen” van de te lange wachttijden bij de wijkteams, van gemiddeld zes weken, schrijft de Rekenkamer.

Ook andere wachttijden lijkt de gemeente liever niet te zien. Afgelopen najaar presenteerde het Rotterdamse college trots een wachttijd binnen de gespecialiseerde jeugdzorg van  gemiddeld 4,1 weken.   De wachttijden waren weer afgenomen. Maar om op dat cijfer te komen, telt de gemeente de tijd vóór iemand in de specialistische zorg belandt niet mee: de wachttijden bij het wijkteam.  Die bij Veilig Thuis, dat eind vorig jaar bij driekwart van de meldingen over mogelijke mishandeling  de wettelijke termijn van tien weken overschreed.  De ongeveer twee maanden die Jeugdbescherming Rotterdam-Rijnmond nodig heeft om een gezinsplan te maken {wat in een paar weken mèt overleg met gezin klaar moet zijn}.  De meer dan vijftien weken die de Raad voor de Kinderbescherming doet over een onderzoek. De wachttijden voor diagnose, terwijl het diagnosecentrum van Jeugdbescherming in de eerste negen maanden van 2018 zulke grote achterstanden had dat het geen nieuwe aanvragen meer accepteerde voor kinderen ouder dan twee. Nu is daar een wachttijd van twee tot drie maanden.

Van het in de Jeugdwet beloofde snelle ingrijpen om erger te voorkomen komt zo niets terecht. In de jeugdzorg moet iedereen wachten.

3. Werken in de jeugdzorg

Het is verleidelijk om alleen voor de crisisgevallen over te werken, zegt een Rotterdamse jeugdbeschermer. „Maar als je niet investeert in al die andere zaken, worden dat vanzelf  ook crisissen.” Dus zit ze regelmatig ’s avonds aan de administratie. Ze moet Het Systeem voeden. „Code dit, code dat”, ieder telefoontje, ieder gesprek, elke handeling en behandeling legt ze vast. „Irritante werkverschaffing” die wel een derde van de werkweek opslokt, zegt ze. „Ik heb een mooie rol. Ik ben de stem van het kind. Dat vereist vertrouwen. Ik ga met ze naar de kinderboerderij, speel een spelletje. Hoe ik dat in uren moet uitdrukken, zou ik niet weten.” Dat moet wel: voor elke taak staat een specifiek aantal uren, tot achter de komma.